EN
İçindekiler
Apandisit
Apendiks ya da apandis, karnın sağ alt tarafında bağırsaklara yapışık olan parmak şeklinde dar bir organdır. Apendiks tıkandığında iltihaplanır ve apandisit meydana gelir. Tıkanma devam ederse, iltihaplı doku bakteri ile enfekte olur ve kan eksikliğinden ölmeye başlar, bu da sonunda apendiksin yırtılmasına neden olur. Kusma veya düşük dereceli ateşin eşlik ettiği akut alt orta veya sağ karın ağrısı apandisit sonucunda ortaya çıkan belirtilerdendir. Apandisit için ilaç tedavisi yapılamadığı için tek çare ameliyat ile apandisin çıkarılmasıdır.
Apandisit her yaştan bireyi etkiler, en fazla ise gençler ve yirmili yaşlarda görülür. Potansiyel apandisit vakalarını tanıma ve tedavi etmede teşhis, çok genç ve yaşlılarda kritik öneme sahiptir, çünkü bu popülasyon daha yüksek komplikasyon oranına sahiptir.
Apandisit Yaygın Nedenleri Nelerdir?
Apandisitin net bir nedeni yoktur. Bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler enfeksiyona neden olarak apandisin duvar dokularının şişmesine neden olabilir. Crohn hastalığı gibi iltihaplı bağırsak hastalığından kaynaklanan dokunun şişmesi de apandisite neden olabilir.
Apandisit Belirtileri Nelerdir?
Apandisit genel olarak karnın ortasında, genellikle göbeğe veya “göbek deliğine” yakın belirsiz bir ağrı ile başlar. Sonraki 24 saat içinde ise sağ alt karın bölgesinde görülmeye başlar. Klasik tanımlamada karın ağrısına bulantı, kusma, iştahsızlık ve ateş gibi başka belirti ve semptomlar eşlik edebilir. Apandisiti olan kişilerin çok azında belirtilerin tümü görülür. Daha yaygın olarak, apandisitli kişilerde bu semptomların farklı kombinasyonları görülür.
Apandisit semptomlarının gelişmesi dört ile 48 saat sürebilir. Bu süre zarfında, bir kişi değişen derecelerde iştahsızlık, kusma ve karın ağrısı yaşayabilir. Apandisit şüphesiyle hastaneye başvuran birçok kişi gastroenterit (mide ve bağırsak iltihabı) tanısıyla hastaneden ayrılır; başlangıçta gerçek apandisit sıklıkla gastroenterit olarak yanlış teşhis edilir.
Çocuklar ve yaşlılarda genellikle daha az belirti ortaya çıkar veya semptomlarını yeterince tanımlayamazlar. Apandisitli çoğu insan, doktorun kolayca tanımlayabileceği klasik belirtilere sahiptir. Apandisitin ana belirtisi karın ağrısı olsa da şu belirtiler de görülebilir;
Ağrı hareket ederken, derin nefes alırken, öksürürken veya hapşırırken kötüleşir.
- İştah kaybı
- Mide bulantısı
- Kabızlık veya ishal
- Gaz çıkaramama
- Diğer semptomları takip eden düşük dereceli bir ateş
- Karın şişmesi
- Dışkıya çıkmanın rahatsızlığı gidereceği hissi
Apandisit Şüphesi Olduğunda Ne Yapmalısınız?
Ateş veya kusma ile birlikte orta/alt veya sağ/alt karın ağrısı gibi belirtiler varsa bir doktora danışmanız önemlidir. Karın ağrısı belirtisi dört saatten fazla devam ederse, doktor muayenehanesinde veya hastanenin acil servisinde acil tıbbi değerlendirme yapılmalıdır. Apandisit yaşamı tehdit eden acil bir durumdur.
Apandisit Teşhisi İçin Hangi Testler Kullanılır?
Apandisit teşhisi klasik apandisit semptomları ve fizik muayene (doktorun hastanın karnını muayene etmesi) ile konur. Doktorunuzun önerebileceği diğer testler şu şekildedir;
Laboratuar testleri: Hiçbir kan testi apandisiti doğrulayamasa da apandisitli bir bireyde tipik olarak yükselen beyaz kan hücresi sayısını kontrol etmek için laboratuar analizi için bir kan örneği alınabilir. Hastanın belirtilerinin nedeni olarak idrar yolu enfeksiyonunu (veya hamileliği ) elemek için bir idrar tahlili istenebilir.
Görüntüleme testleri: Tanı kolayca belirgin olmadığında görüntüleme testleri istenir. BT taraması apandisitin neden olduğundan şüphelenilen karın ağrısı değerlendirilmesinde yardımcı olabilir. Ultrason taraması, çocuğu BT taraması ile radyasyona maruz bırakmaktan kaçınmak için küçük çocuklarda yaygın olarak kullanılır.
Karın ağrısına neden olan diğer durumlar, apandisit belirtilerini taklit ederek tanıyı zorlaştırabilir. Bu durumlar arasında böbrek taşları, idrar yolu enfeksiyonları, fıtıklar, safra taşı ve safra kesesi sorunları, kolit, divertikülit ve yumurtalık veya testis sorunları yer alır.
Apandisit Tedavi Seçenekleri Nelerdir ?
Apandisit evde tedavi edilemez, eğer iltihaplı bir durum söz konusuysa tek çare ameliyat olacaktır. Apandisit ameliyatı Apendektomi olarak bilinir ve şu şekilde gerçekleştirilir;
Apandisit için en iyi tedavi, apandis yırtılmadan önce apendiksin cerrahi olarak çıkarılmasıdır (apendektomi). Ameliyatı beklerken hastaya sıvı verilecektir. Ameliyat sırasında anestezi komplikasyonlarına neden olabileceğinden hastanın yemek yemesine veya sıvı tüketmesine izin verilmeyecektir.
Apandisit ameliyatı genellikle karında küçük “anahtar deliği” kesilerinin yapıldığı ve cerrah tarafından yönlendirilen küçük bir kamera yardımıyla apendiksin alındığı minimal invaziv bir prosedür olan laparoskopi (laparoskopik apendektomi) ile gerçekleştirilir. Bazı durumlarda apendiksin alınması için açık cerrahi yapılması gerekebilir.
Apendektomi Sonrası Takip Gerekir Mi?
Komplike olmayan bir apendektomiden sonra, ameliyat sonrası iyileşme süresi iki ile altı hafta arasında değişebilir. Birey, en az iki ile dört hafta boyunca fiziksel aktivitede kısıtlama ile normal beslenmeye kademeli olarak devam edebilir. Doktor, olası yara enfeksiyonunu araştırmak için bir sonraki hafta kesiyi inceleyecektir.
Apandisiti Önlemek Mümkün Mü?
Apandisitin ne zaman ortaya çıkacağını tahmin etmenin veya oluşmasını önlemenin bir yolu yoktur. Apandisit için kanıtlanmış bir risk faktörü yoktur. Potansiyel risk faktörlerinin düşük lifli ve yüksek şekerli bir beslenme, aile öyküsü ve enfeksiyonu içerebileceği öne sürülmektedir.
Apandisit Prognozu Nedir?
Komplike olmayan apandisit ile çoğu insan uzun süreli komplikasyonlar olmadan iyileşir. Apendiks yırtılırsa enfeksiyon (apse) ve ölüm dahil olmak üzere daha büyük bir komplikasyon riski vardır. Riskteki bu artış genellikle çok genç, yaşlı ve diyabetli kişiler de dahil olmak üzere bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde bulunur.
İltihaplanmış bir apandisin kısırlık için önemli bir risk olup olmadığı tam olarak belirlenmemiştir. Bazı uzmanlar, risk altında olabilecek genç kadınlarda bunun dikkate alınmasını önermektedir.
Güdük apandisit, apendektomi cerrahisinde kalan az miktarda apendiks dokusunun iltihaplandığı nadir bir durumdur.
Yazar: A. Alp Özçelik