Böbrek Yetmezliği Tedavisi

Böbrek Yetmezliği

Böbrekler, alt sırtta bulunan bir çift organdır. Her böbrek, omurganın bir tarafında bulunur. Kanı süzerler ve toksinleri vücuttan uzaklaştırırlar. Böbrekler mesaneye toksin gönderir ve daha sonra vücut onları idrarla atar.

Böbrek yetmezliği, böbrekler kandaki atıkları verimli bir şekilde filtreleme yeteneklerini kaybettiğinde ortaya çıkar.

Böbrek Yetmezliğini Ortaya Çıkartan Faktörler

• Bazı ciddi veya kronik hastalıklar;
• şiddetli dehidrasyon,
• böbrek travması,
• İleri yaş,
• kronik enfeksiyon,
• diyabet, yüksek tansiyon, bağışıklık bozuklukları,
• altta yatan böbrek ve karaciğer sorunları,
• prostat hipertrofisi ve mesane tıkanıklığı gibi bu hastalığın başlangıcına zemin hazırlayabilen çeşitli faktörler vardır.

Böbrekler işlerini iyi yapmıyorsa, vücut toksinlerle aşırı yüklenir. Bu, böbrek yetmezliğine yol açabilir ve hatta hastalık tedavi edilmezse hastanın hayatını tehlikeye atabilir.

Böbrek yetmezliğinin belirtileri nelerdir?

Böbrek yetmezliği sırasında birçok semptom ortaya çıkabilir. Tipik olarak, bu hastalığı olan biri, bazen olmasa da bazı semptomlara sahip olacaktır. Olası semptomlar şunları içerir:

• azaltılmış idrar miktarı,
• organlardaki sorun sebepli bacaklarda, ayak bileklerinde ve ayaklarda şişme,
• açıklanamayan nefes darlığı,
• aşırı uyku hali veya yorgunluk,
• kalıcı mide bulantısı,
• bilinç bulanıklığı, konfüzyon,
• göğüs ağrısı veya basıncı,
• nöbetler.

Böbrek yetmezliğine ne sebep olur?

1.  Böbreklerde kan akışı kaybı

Ani kan akışı kaybı böbrek yetmezliğine yol açabilir. Bu kayba neden olan bazı hastalıklar şunlardır:

• miyokard enfarktüsü;
• kalp hastalığı;
• karaciğer skarı veya karaciğer yetmezliği;
• dehidrasyon;
• ciddi bir yanık;
• alerjik reaksiyon veya
• sepsis gibi ciddi bir enfeksiyon.
• Yüksek tansiyon ve antiinflamatuar ilaçlar da kan akışını sınırlayabilir.

2.  İdrarla eliminasyon sorunları

Vücut idrarı atamadığında, toksinler birikmeye ve böbreklere aşırı yüklenmeye başlar. Bazı kanserler idrarın geçtiği kanalları tıkayabilir. Bunlara prostat (erkeklerde en sık görülen tip), kolon, serviks ve mesane kanserleri dahildir.

Diğer koşullar idrara çıkmayı engelleyebilir ve muhtemelen aşağıdakiler gibi böbrek yetmezliğine yol açabilir:

• böbrek taşı,
• genişlemiş prostat,
• idrar yolunda kan pıhtıları veya
• mesaneyi kontrol eden sinirlerde hasar.

3.  Diğer nedenler

Bazı hastalıklar böbrek yetmezliğine yol açabilir, örneğin:

• böbreklerin içinde veya çevresinde bir kan pıhtısı,
• bir enfeksiyon,
• ağır metallerin oluşumuna bağlı olarak toksinlerin aşırı yüklenmesi,
• uyuşturucu ve alkol kullanımı,
• vaskülit, kan damarlarında iltihaplanma,
• vücudun birçok organında iltihaplanmaya neden olabilen otoimmün bir hastalık olan lupus,
• glomerülonefrit, böbreklerdeki kan kılcal damarlarının iltihabı,
• kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasını içeren hemolitik üremik sendrom, ardından genellikle bağırsaklarda bakteriyel bir enfeksiyon,
• kemik iliğinde bulunan plazma hücrelerinin kanseri olan multipl miyelom,
• cildi etkileyen bir otoimmün hastalık olan skleroderma,
• trombotik trombositopenik purpura (kılcal damarlarda kan pıhtılaşmasına sebebiyet veren bir ahatsızlık),
• kemoterapi ilaçları, kanser ve bazı otoimmün hastalıkları tedavi eden ilaçlar,
• bazı görüntüleme testlerinde kullanılan boyalar,
• bazı antibiyotikler veya
• kontrolsüz diyabet.

Böbrek Yetmezliği Türleri Nelerdir?

Beş çeşit böbrek yetmezliği vardır:

1.  Prerenal akut böbrek yetmezliği

Böbrekler, iyi kan akışı olmadan kandaki toksinleri filtreleyemez. Bu tür böbrek yetmezliği genellikle doktorunuz kan akışının azalmasının nedenini belirlediğinizde tedavi edilebilir.

2.  İçsel akut böbrek yetmezliği

İçsel akut böbrek yetmezliği, fiziksel bir etki veya bir kaza gibi böbreklere verilen travma nedeniyle ortaya çıkabilir. Nedenleri arasında ayrıca toksin yüklenmesi ve iskemi (böbreklerde oksijen eksikliği) bulunur. Aşağıdaki durumlar iskemiye neden olabilir:

• Şiddetli kanama,
• şok,
• böbrek kan damarlarında tıkanıklık veya
• glomerülonefrit.

3.  Prerenal kronik böbrek yetmezliği

Böbreklerde uzun süre yeterli kan olmadığında büzülmeye başlar ve düzgün çalışma yeteneklerini kaybederler.

4.  Kronik içsel böbrek yetmezliği

Böbreklerde uzun süren ve içsel böbrek yetmezliğinden kaynaklanan hasar olduğunda ortaya çıkar. Şiddetli kanama veya oksijen eksikliği gibi böbrek travması nedeniyle ortaya çıkar.

5.  Böbrek sonrası kronik böbrek yetmezliği

İdrar yollarında uzun süreli bir tıkanıklık idrarın dışarı atılmasını engeller. Bu, böbrekte baskıya ve nihayetinde hasara neden olur.

Böbrek yetmezliği nasıl teşhis edilir?

Doktorun böbrek yetmezliğini teşhis edebileceği birçok test vardır, bunlar arasında şunlar bulunur:

İdrar analizi

Doktorunuz, anormal protein veya idrarınızdan geçen şeker gibi anormallikleri test etmek için idrar örneği alabilir. Ayrıca kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısını ölçmek, yüksek bakteri seviyeleri veya çok sayıda hücre atışı aramak için idrar tortu testi yapabilir.

İdrar hacmi ölçümleri

İdrar hacmi ölçümü hastalığı teşhis etmeye yardımcı olan en basit testlerden biridir. Örneğin, düşük idrar çıkışı, hastalığın, birden fazla hastalık veya hasarın neden olabileceği bir idrar tıkanıklığından kaynaklandığını düşündürebilir.

Kan örnekleri

Doktorunuz, kan üre nitrojeni (BUN) ve kreatinin (Cr) gibi böbrekleriniz tarafından filtrelenen maddeleri ölçmek için kan testleri isteyebilir. Bu seviyelerdeki hızlı bir artış, akut böbrek yetmezliğini gösterebilir.

Görüntüleme testleri

Ultrason, MRI ve CT taramaları gibi testler, idrar yolu ile birlikte böbreklerin görüntülerini sağlar. Bu, doktorun böbreklerdeki anormallikleri bulmasını sağlar.

Böbrek dokusu örneği

Doku örnekleri anormal tortular, yara oluşumu veya kusurlu organizmalar açısından incelenir. Doktor doku örnekleri toplamak için böbrek biyopsisi kullanacaktır. Bu işlem danışan uyanıkken yapılabilmekte, anesteziye ihtiyaç duyulmamaktadır. Numune, deriden ve böbreğe sokulan bir biyopsi iğnesi ile toplanır. Böbreğin yerini tespit etmek ve ponksiyon sırasında doktora rehberlik etmek için MRI veya ultrason cihazı kullanılır.

Böbrek yetmezliği tedavisi

Böbrek yetmezliği için birçok tedavi türü vardır. Hastanın ihtiyaç duyduğu tedavi türü, hastalığın nedenine bağlıdır. Doktorunuz aşağıdakiler dahil en iyi tedavi seçeneğini belirlemenize yardımcı olabilir:

1.  Diyaliz

Diyaliz, böbreklerin işlevini yerine getiren bir makine aracılığıyla kanı süzer ve arındırır. Hasta, diyaliz tipine bağlı olarak büyük bir makineye veya portatif drenaj torbası olan bir katetere bağlanabilir. Diyaliz sırasında potasyum ve tuz oranı düşük bir diyet izlemeniz gerekebilir.

• Diyaliz böbrek yetmezliğini iyileştirmez ancak tedavi planına düzenli olarak uyulursa hastanın ömrünü uzatır.

2.  Böbrek nakli

Diğer bir tedavi seçeneği ise böbrek naklidir. Normalde, hastanın vücuduna uygun bir böbrek donörü almak için uzun bir bekleme listesi vardır, ancak zaten canlı bir donörünüz varsa süreç hızlandırılacaktır.

• Bir naklin avantajları, böbreğin mükemmel bir şekilde çalışabilmesi ve diyalize gerek olmadığı anlamına gelir.

Dezavantajı ise hastanın operasyondan sonra immunsupresif ilaçlar almak zorunda olmasıdır. Bu ilaçların da bazıları oldukça ciddi yan etkileri vardır ve naklin başarılı olmaması da mümkündür.

Böbrek yetmezliğini nasıl önleyebilirim?

Böbrek yetmezliği riskini azaltabilecek farklı adımlar vardır.

• Reçetesiz satılan ilaçları alırken talimatları izleyin. Çok yüksek dozda almayın (aspirin gibi yaygın ilaçlarla bile), kısa sürede yüksek düzeyde toksinler oluşturulabilir ve bu böbreklere aşırı yük binebilir.
• Mümkünse, ev hijyen ürünleri, tütün, böcek ilaçları ve diğer toksik ürünler gibi kimyasallara maruz kalmanızı sınırlandırmalısınız.
• Birçok böbrek veya idrar yolu hastalığı, doğru yönetilmediğinde böbrek yetmezliğine yol açar. Doktor tavsiyesine uyun, her zaman reçeteli ilaçları alın ve sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürün.

Yazar: Göksel Verim

Göksel VERİM