Düztabanlık

Düztabanlık, ayak kemerinin yere çökmesi veya hiç oluşmaması sonucu ayakta ağrı ve yürümede zorlanma ile sonuçlanan bir deformitedir. Durum çoğunlukla çocuklarda yaşamın ilk birkaç yılında görülür.

Düztabanlık Nedir?

“Taban çökmesi” veya Pes planus olarak da bilinen düztabanlık, çocukların ayaklarında, ayak tabanı boyunca uzanan kemerin yere çökmesi veya hiç oluşmadığı bir şekil bozukluğudur. Düztabanlık, yaşamın ilk birkaç yılında normal olarak kabul edilir, çünkü ayak kemeri genellikle 3 ila 5 yaşları arasında gelişir.

Düztabanlık Çeşitleri Nelerdir?

Düztabanlık sert veya esnek olabilir. Esnek düztabanlık, ağrı söz konusu olmadıkça genellikle herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan düzelir. Bununla birlikte, sert düztabanlık, yürürken bacakta eklem ağrısına veya ayaklarda ağrıya neden olabilir ve genellikle müdahale gerektirir.

Düztabanlığın Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Pediatrik düztabanlık yaygın bir durumdur. Genellikle eklemler arasındaki gevşek bağlantılardan ve çocuğunuz ayağa kalktığında ayağın tamamının yere değmesine neden olan ayak kemikleri arasındaki aşırı bebek yağ birikintilerinden kaynaklanır. Tarsal koalisyon adı verilen nadir bir durum da düztabanlığa neden olabilir. Bu durumda, ayağın iki veya daha fazla kemiği anormal şekilde birleşerek sert ve ağrılı düztabanlık vakalarına  neden olur. Düztabanlık nedenleri şunlardır;

Yaş – Sert düztabanlık yaşla birlikte daha sık görülür ve genellikle basit aşınma ve yıpranma nedeniyle gelişir.

Ayak yapısı – Bazı insanlar anormal bir ayak yapısına sahiptir ve asla kemer geliştirmez. Ailede düztabanlık öyküsü varsa, bu anormal ayak yapısına sahip olma olasılığınız daha yüksektir.

Fiziksel koşullar – Tarsal koalisyon gibi koşullar düztabanlığa neden olabilir. Bu, bazı tarsal kemiklerin (topuk kemiğiniz dahil arka ayak kemikleri ve ayak bileğinizin hemen altındaki diğer kemikler) birlikte büyüdüğü ve sertleştiği bir durumdur.

Ayak ve ayak bileği yaralanmaları – Ayağınızın veya alt bacağınızın tendonlarına zarar veren yaralanmalar düztabanlık nedeni olabilir.

Sinir hasarı – İster yaralanmadan ister diyabet gibi tıbbi durumlardan dolayı oluşan sinir hasarı da düztabanlık nedeni olabilir.

Hamilelik – Hamilelik sırasında salgılanan hormonlar, tendonlar ve bağlar dahil olmak üzere bağ dokusunun yumuşamasına neden olur. Bu, hamileliğin gerektirdiği artan ağırlıkla birleştiğinde, taban kemerinin düzleşmesine neden olabilir. Hamileliğin neden olduğu düztabanlık, bebek doğduktan sonra genellikle ortadan kalkar.

Düztabanlığın Belirtileri Nelerdir?

Düztabanlık deformitesi olan çocuklarda aşağıdaki belirti ve semptomlardan bir veya daha fazlası olabilir;

Ayağın iç kemeri düzleşir

Topuk kemiği dışa dönük olabilir

Ayağın iç kısmı dışa doğru eğik görünebilir.

Ayak, bacak, diz, kalça veya alt sırtta ağrı

Topuklarda yürüme/koşmada zorluğa neden olan ağrı

Ayakkabı giyerken rahatsızlık

Etkilenen ayağa ağırlık verememe

Uzun süreli ayakta durma veya yürüme sonrası ağrı

Düztabanlıkla doğrudan ilişkili başka komplikasyonlar da yaşayabilirsiniz. Düztabanlık söz konusu ise aşağıdakiler için yüksek risk altında olabilirsiniz;

Diz ağrısı

Kalça ağrısı

Bel ağrısı

Yumuşak doku iltihabı

Posterior Tibial Tendon Disfonksiyonu

Düztabanlık Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorunuz çocuğunuzun ayağının fizik muayenesini yapacak, çocuğunuzu ayakta ve oturma pozisyonlarında gözlemleyecektir. Çocuğunuz parmaklarının üzerinde durduğunda bir kemer oluşursa, düztabanlık esnektir ve başka test veya tedavi gerekmez. Ağrı durumla ilişkiliyse veya ayak parmakları üzerinde ayakta dururken kemer oluşmazsa, deformitenin ciddiyetini değerlendirmek için röntgen istenir. Tarsal koalisyondan şüpheleniliyorsa bilgisayarlı tomografi (BT) taraması istenir. Tendon yaralanması varsayılırsa, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) önerilir.

Düztabanlık Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Çocuğunuz herhangi bir semptom göstermiyorsa, doktorunuz herhangi bir değişiklik olup olmadığını değerlendirmek için büyüdükçe çocuğunuzun durumunu izleyebilir. Bununla birlikte, çocuğunuzun semptomları varsa, doktorunuz aşağıdaki cerrahi olmayan tedavilerden bazılarını önerebilir;

Aktivite değişikliği: Uzun süre yürümek veya ayakta durmak gibi ağrıya neden olan aktivitelere katılmaktan kaçının.

Ortez cihazları: Cerrahınız, ayak kemerini desteklemek için ayakkabıların içine giyilen özel yapım ortez cihazlarının kullanılmasını önerebilir.

Fizik tedavi: Topuk germe egzersizleri ağrının giderilmesini sağlayabilir.

İlaçlar: Ağrı giderici ilaçlar ağrı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.

Ayakkabı modifikasyonu: İyi oturan, destekleyici bir ayakkabı giymek, düztabanlığın neden olduğu ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.

Pediatrik düztabanlığı tedavi etmek için nadiren cerrahi gerekir; bununla birlikte, konservatif tedavi seçenekleri çocuğunuzun semptomlarını gidermezse, sorunu çözmek için ameliyat gerekebilir. Çocuğunuzun durumuna bağlı olarak, tendon transferleri, tendon uzatma, eklem füzyonu ve implant yerleştirme gibi çeşitli işlemler yapılabilir.

Düztabanlık İçin Cerrahi Tedavi

Yapılan ameliyatın türü, tendinitin nerede olduğuna ve tendonun ne kadar hasar gördüğüne bağlıdır. Cerrahi rekonstrüksiyon son derece karmaşık olabilir. Bunlar düztabanlık için tercih edilen yaygın işlemlerden bazılarıdır;

Tenosinovektomi: Bu prosedürde, cerrah tendonu çevreleyen iltihaplı dokuları temizleyecek (debride edecek) ve çıkaracaktır (kesecektir).

Osteotomi: Bu prosedür, topuk kemiğinin (kalkaneus) hizasını değiştirir. Cerrah bazen kemiğin bir kısmını çıkarmak zorunda kalabilir.

Tendon transferi: Bu prosedür, hasarlı posterior tibial tendonu onarmak için başka bir tendondan (ayak parmaklarını bükmeye yardımcı olan fleksör digitorum longus) bazı lifleri kullanır.

Lateral kolon uzatma: Bu prosedürde cerrah, kalçanızdan veya kadavradan kama şeklindeki küçük bir kemik parçasını çıkarır ve kalkaneusun dışına yerleştirir. Bu, kemiklerin yeniden hizalanmasına yardımcı olur ve kemeri yeniden oluşturur.

Artrodez: Bu prosedür, bir veya daha fazla kemiği birbirinekaynaştırır, böylece eklemdeki hareketi ortadan kaldırır. Bu işlem, arka ayağı stabilize eder ve durumun daha da ilerlemesini engeller.

Yazar: Tuncay Akalan

Tüncay AKALAN