Erken Ergenlik Tedavi Yöntemleri

Erken Ergenlik Nedir?

Çocukluktan yetişkinliğe geçişin gerçekleştiği süreç, ergenlik olarak biliniyor. Çocukların hızla büyümekte olduğu bu dönemde özellikle de fiziksel değişimler çok hızlı olup, ergenlik döneminin en dikkat çekici özelliklerinden bir tanesidir. Ayrıca fizyolojik değişikliklere ek olarak bu dönemde bireylerin cinsel yetileri gelişir ve bireyler üreme kapasitesi kazanırlar.

Duygusal ve bedensel anlamda farklılıklar yaratan fiziksel ve hormonal değişiklikler, yaklaşık 3 yıllık bir süreç boyunca devam etmektedir. Ergenliğe dair belirtiler kızlarda 8 yaşın altındayken erkeklerde ise 9 yaşının altındayken ortaya çıkmasıysa erken ergenlik olarak adlandırılıyor.

Ergenlik Ne Zaman Başlar?

Ergenlik dönemi kızlarda normal koşullar alında 10 – 11 yaşlarında, göğüslerin daha belirgin bir hale gelmesi ile birlikte başlar. Bunun ardından yaklaşık 2 yıl sonra adet kanaması görülür. Eğer bir kız çocuğunda 8 yaşında önce meme gelişimi görülüyor, koltuk altı ve genital bölgelerde kıllanmalar meydana geliyorsa erken ergenliğin varlığından söz etmek mümkündür. Eğer bu gelişimler 13 yaşına dek görülemediyse ve birey, 15 yaşına gelmesine rağmen adet kanaması görmediyse gecikmiş ergenliğin söz konusu olduğunu söylemek mümkündür.

Erkek çocuklarında ise ergenliğin ilk bulguları 11 – 12 yaşlarında testislerin hacminde artış olarak öne çıkar. Bunu yine aynı şekilde genital bölge ve koltuk altında kullanmalar takip etmektedir. Erken ergenlik için erkeklerde 9 yaş, kadınlarda ise 8 yaş bir sınır olarak kabul ediliyor. Erken ergenlik durumunda bireyler henüz yaş takvimine göre erişkin hale gelmemesi gerekirken fiziksel olarak bir yetişkinin sahip olması gereken özellikleri taşımaktadır.

Erken Ergenlik Nedenleri

Erken ergenlik nedenleri birçok kişi tarafından merak edilmekte olan bir konu olarak dikkat çekiyor. Erken ergenliğe sebep olan nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür;

  • Coğrafi etkenler
  • Kalıtsal faktörler
  • Obezite
  • Yaşam tarzı ve çevresel faktörler

Tüm bunlara ek olarak hipotalamus bölgesinde oluşum gösteren hamartom ya da gliom gibi iyi huylu tümörler ve bunun yanı sıra nörofibromatozis ve hidrosefali gibi merkezi sinir sistemine ilişkin hastalıklarda nadiren de olsa erken ergenliğin görülmesine neden olan faktörler arasında yer almaktadır. Ergenlik dönemi ne kadar erken yaşta başlıyorsa, buna sebep olan bir hastalığın olması ihtimali de o kadar fazla olarak kabul edilmektedir. Eğer çocuğunuzda erken ergenlik belirtileri görüyorsanız Üsküdar Özel Aktif International Üsküdar Hastanesi bünyesinde hizmet veren doktorlarımız ile endişelerinizi paylaşabilir, erken ergenlik konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.

Erken Ergenlik Belirtileri

Erken ergenlik belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Ergenlik dönemi gerek fizyolojik gerekse psikolojik bakımdan önemli bir dönüm noktasıdır. Bu sebeple ergenliğin erken yaşta başlaması, bir anormali olarak kabul edilmektedir.

Erken ergenlik belirtileri erkeklerde 9 yaşlarından önce kızlarda ise 8 yaşından önce görülmektedir. Erken ergenlik belirtileri genel olarak obeziteye bağlı olarak görülmektedir.

Erken ergenlik dönemiyle birlikte çocuklarda kemik ve kilo gelişimi de çok hızlı bir şekilde devam eder. Bu durumlarda çocuklarda kendi yaşıtlarına göre daha hızlı boy atma ya da hızlı kilo artışı gibi durumlar görülmektedir. Bu durumlar çocuklarda yaşıtlarının aksi bir durum olarak algılanacağı için psikolojik açıdan kendilerini rahatsız hissetmelerine neden olabilmektedir.

Erken Ergenlik Tanı Yöntemleri

Erken ergenlik teşhisi uzman bir doktor tarafından yapılacak incelemeleri ardından kolaylıkla konulabilir. Erken ergenliğin tanısındaki en önemli adım ailenin bu durumun farkına varması ve doktora başvurmasıdır. Uzman hekimler tıbbi ve ailesel öyküyü dinleyip, ardından fiziki muayene yaparak erken ergenlik tanısı koyabilir. Tanının kesinleştirilmesi, erken ergenlik türünün net bir şekilde belirlenmesi ve birey için en uygun tedavi yönteminin belirlenebilmesi açısından bir takım testlerin uygulanması istenebilmektedir. Erken ergenlik bulgularının görüldüğü çocuklarda kemik yaşı ve hormonal düzeylerin farklı anlarda ölçülmesi gibi verilerle değerlendirme yapmak mümkün hale geliyor.

Yumurtalıklar ve rahim bölgesinin ultrason altında incelenmesi, kızlarda erken ergenliğin tespiti açısından son derece önemli bir nokta olarak bilinmektedir. Yumurtalık iç yapısının değerlendirilmesi, rahim ve yumurtalık bölgesinin boyutlarının incelenmesi gerekiyor.

Ek olarak bazı çocuklarda erken ergenliğin oluşmasına neden olan faktörler çok daha ciddi nedenlerden oluşmaktadır. Bu nedenle erken ergenliğe neden olan bir hastalıktan şüphelenilmesi durumunda beyin MR incelenmesi de talep edilebilmektedir.

Erken Ergenlik Tedavi Yöntemleri

Erken ergenlik durumunun tedavi altına alınmasındaki en öncelikli amaç hızlı kemik büyümesi sonucunda ortaya çıkan kısa boy ya da aşırı uzun boy gibi durumların ortadan kaldırılarak, çocuğun yaşı için ideal boy seviyesine ulaşmasını sağlamaktır. Ayrıca davranış ve psikoloji açısından da kişilerin yaşına uygun bir kimliğe sahip olmasını sağlamak amacıyla ergenlik süresinin ideal düzeyde ertelenmesi durumu da söz konusu olabilmektedir. Diğer yandan baktığımızda eğer erken ergenliğin oluşmasının sebebi eğer altta yatan bir rahatsızlıksa ilk odaklanılması gereken şey hastalığın tedavisi olmalıdır.

Erken ergenlik tedavisinde uzman doktor tarafından belirlenecek olan periyotlarda gonadotropin salgılatıcı özelliklere sahip hormon analoğu enjeksiyonu yapılabilir. Bu tedavi ile birlikte hormonlardaki yükselişi geçici olarak durdurmak mümkün hale geliyor. Dolayısıyla erken ergenliğin yavaşlatılması, çocukların olması gereken dönemde ergenliğe girmeleri sağlanmış olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Erken ergenlik çocuklar için zararlı mı?

Erken ergenlik zararları farklı sonuçlar doğurmaktadır. Erken ergenlik ile birlikte erkeklerde testosteron, kızlarda ise östrojen hormonlarında artış görülür. Bu artışlar kıkırdakların kemiksi bir yapıya dönüşmesine, dolayısıyla büyümeye neden olur. Fakat bu büyümenin zamansız bir şekilde durması ilerde boy kısalığı gibi sonuçlarla karşılaşılmasına neden olur. Diğer yandan ergenliğin uzun sürmesi de aşırı uzun boy gibi sonuçlar doğurabilir. Ayrıca erken ergenliğin çocuklarda fiziksel değişimlerin olağandan daha erken gerçekleşmesi nedeniyle psikolojik olarak rahatsız hissetmeleri gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle erken ergenliğin, çocuklar açısından zararlı olduğunu tedavi edilmesi gereken bir durum olduğunu söylemek mümkündür.

Erken ergenlik tedavisinin yan etkisi var mıdır?

Erken ergenlik tedavisi sonucunda bazı yan etkilerin gelişebileceğini söylemek mümkündür. Bu yan etkiler arasında en bilineni kilo artışıdır. Fakat erken ergenlik tedavisi sonucunda artan kilo, çocuğun normal zamanda ergenliğe girmesiyle birlikte kaybedilecektir.

Hızlı boy uzamasında doktora başvurulmalı mı?

Erken ergenliğin sonuçlarından birisi de olağandan erken görülen hızlı boy uzamasıdır. Hızlı boy uzaması genel olarak olumlu bir durum olarak değerlendirilse de zaman zaman kontrol altına alınması gerekebilir. Bu nedenle hızlı boy uzamasında da doktora başvurmakta fayda vardır demek mümkün.

Kıllanma tek başına erken ergenlik belirtisi olabilir mi?

Erkeklerde ve kızlarda kıllanma, testis büyümesi ve memelerin gelişimi ile eş zamanlı olarak görülebilmektedir. Fakat genellikle 6 ay sonra görülmeye başlar. Kıllanmanın tek başına gelişmesi, başka bir belirtinin görülmemesi ergenliğin başladığı anlamına gelmez. Fakat bu da yine incelenmesi gereken bir durumdur. Erken kıllanma bazı hormonal hastalıkların belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle muayene edilmesinde fayda vardır diyebiliriz.

Erken ergenlik belirtileri gösteren çocuklar hemen doktora götürülmeli mi?

Evet, eğer çocukta erken ergenliğe dair semptomlar görülüyorsa hemen doktora başvurmakta fayda vardır. Çünkü daha öncede belirttiğimiz gibi erken ergenliğin oluşumunun arka planında bazı hastalıklar yatabilir.

Kalıtsal faktörler erken ergenlikte önemli mi?

Erken ergenliğin görülme nedenlerinden bir tanesi de kalıtsal faktörler ve genetik yatkınlıktır. Bu nedenle eğer ailede erken ergenlik öyküsü olan bireyler varsa, çocukların 8 yaşından itibaren düzenli olarak doktor kontrolünden geçmesi tavsiye edilir.

 

Yazar: Umut Sude Tıkıroğlu

Umut Sude TIKIROĞLU