Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları

Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları ve Tedavisi

Ön çapraz bağ (ÖÇB) dizinizin içindeki bağlardan biridir ve uyluk kemiğinizi (femur) kaval kemiğinizin (tibia) önüne bağlar. Bir ön çapraz bağ yaralanması, kısmi veya tam bir yırtılma, gerilmiş bir bağ veya bağın kemiğinizden ayrılmasıdır.

Ön Çapraz Bağ Yaralanması Nedir?

Ön çapraz bağ, arka çapraz bağın önünden geçer. Ön çapraz bağ dizinizdeki diğer bağlarla birlikte dizinizi sabit tutarak uyluk ve kaval kemiğinizin yerinden oynamasını önler. Diz bağlarınız gerildiğinde ancak yırtılmadığında buna burkulma denir. Diz bağı yaralanmalarına, ne kadar şiddetli olduklarına bağlı olarak farklı dereceler verilir. Ön çapraz bağ yaralanması olan tüm insanların yaklaşık yarısında menisküs yırtığı gibi dizin diğer kısımlarında da yaralanmalar olacaktır.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasının Nedenleri

Ön çapraz bağ yaralanmalarının çoğu spor, özellikle futbol, ​​​​basketbol ve kayak sırasında meydana gelir. Kadınların ön çaprak bağ dokusunu erkeklerden daha fazla yaralama olasılığı yüksektir. Aşağıdaki durumlarda bir ön çapraz bağ yaralanması meydana gelebilir;

• Koşarken veya yürürken hızla yön değiştirme
• Koşarken yavaşlamak veya aniden durmak
• Diz eklemini fazla uzatmak

Kontak sporları yapıyorsanız, başka bir oyuncuyla çarpışma sonucu dizinize doğrudan bir darbe alırsanız ön çapraz bağları yaralayabilirsiniz.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasının Belirtileri

Ön çapraz bağ yaralanması söz konusu olduğunda bir “patlama” sesi duyabilir ve dizinizde çıkıntı hissedebilirsiniz. Diğer semptomlar şunları içerir;

24 saat içinde diziniz şişer. Göz ardı edilirse, şişlik ve ağrı kendi kendine düzelebilir. Ancak belirtileri görmezden gelerek hemen yoğun spor yapılırsa diz kıkırdağına, yani menisküse zarar verebilirsiniz.

• Tam hareket aralığı kaybı
• Eklem hattı boyunca hassasiyet
• Yürürken rahatsızlık

Ön Çapraz Bağ Yaralanması Teşhisi

Manyetik rezonans görüntüleme ( MRG ) ön çöapraz bağ yaralanmasının teşhisi için yardımcı olsa da doktorlar genellikle fiziki bir muayene sırasında yırtık olup olmaıdğını teşhis edebilir. Dizin diğer bölümlerinin yaralanıp yaralanmadığını öğrenmek için MRI kullanmak da önemlidir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanması Ameliyatsız Tedavi Edilir Mi?

Tüm hastalar için ameliyat gerekli değildir. Ana konservatif tedavide ağrı ve iltihabı azaltmak için dinlenme ve iltihap önleyici ilaçlar alınması yeterlidir. Bazı hastalara diz üzerine baskı uygulayan aktiviteler sırasında kullanılmak üzere bir bacak desteği de takılabilir. Doktor ayrıca fizik tedavi seanslarına katılmanızı da isteyecektir. Fizik tedavi seanslarının aksatılmaması gelecekteki yaralanmaları önlemek için son derece önemlidir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasında Ameliyatsız Tedavilerin Dezavantajları

Ameliyatsız tedavi edilen hastalar için uzun vadeli sonuç değişir. Kısıtlanmamış aktiviteye geri dönenlerin, diz dengesizliği yaşaması muhtemeldir. Ön çapraz bağ yaralanmasında başka bir yaralanma olmasa bile menisküs (diz ekleminde birleşen kemikleri tamponlayan kıkırdak yastıkçıkları) daha yüksek yaralanma riskine sahiptir. Dizin bir veya iki menisküsünde yırtık oluşursa ağrı ve şişlik oluşabilir. Daha da önemlisi, hasarlı bir menisküs, hastanın ileriki yaşamlarında diz osteoartriti geliştirme riskini artırır.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmasında Ameliyatı Ne Zaman Gereklidir?

Ameliyat olma seçimi genellikle hastanın yaşam tarzına bağlıdır. Sporcularda ve fiziksel olarak zorlayıcı aktiviteler yapmaya devam etmek isteyen her yaştaki diğer kişilerde, sıklıkla ön çapraz bağ rekonstrüksiyon ameliyatına ihtiyaç duyulur.

Yaralanma çok şiddetli değilse, yoğun atletizm veya fiziksel emek harcaması gerekmeyen bazı hastalar ameliyat olmadan gidebilir ve yine de aktif, sağlıklı yaşam tarzları sürdürebilir. Koruyucu, cerrahi olmayan tedaviler gören yırtık ön çapraz bağlara sahip birçok kişi yüzebilir, koşabilir ve spor salonunda bulunan ekipmanların çoğunu kullanabilir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanması Tedavisinde Cerrahi

Ön çapraz bağ yaralanması ameliyatsız iyileşmez, ancak cerrahi tedavi herkes için uygun değildir. Ön çapraz bağ yaralanması cerrahisi aşağıdakiler için önerilir;

• Büyümeyi bitirmiş ergenler, genç erişkinler ve yetişkinler
• Derece 2 (kısmi yırtılma) veya derece 3 (tam yırtılma) ön çapraz bağ yaralanması olan kişiler
• Bükme gerektiren rekabetçi sporlara (örneğin futbol, ​​​​basketbol) katılmaya devam etmek isteyen bireyler

Ön çapraz bağ yaralanması için uygulanan ameliyat genel olarak açık cerrahiden daha az invaziv olan ve hastaların daha hızlı iyileşmesini sağlayan artroskopi ile gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında, yetenekli bir ortopedi cerrahı, dizde minimum travma yaratan küçük kesikler yapacaktır.

Çoğu ön çapraz bağ yırtılması basitçe birbirine dikilemeyeceğinden, cerrahlar yeni bağın büyümesi için “iskele” görevi görecek bir doku grefti kullanarak bağı yeniden oluşturmalıdır. Yeni bir ön çapraz bağ oluşturmak için doku greftleri şuradan alınabilir;

• Hastanın patellar tendonu (diz kapağı ile kaval kemiği arasında)
• Hastanın hamstring tendonu (uyluğun arkasında)
• Hastanın kuadriseps tendonu (diz kapağı ve uyluk arası)
• Allogreft doku nakli (kadavra)

Çoğu ameliyat, yaralanmadan hemen sonra yapılmaz. Bunun yerine cerrahlar şişlik azalana ve eklem hareketi geri gelene kadar beklemeyi tercih ederler. Eğer ameliyat çok erken yapılırsa, diz hareket kaybına yol açabilecek artrofibroz (eklemde skar dokusu oluşumu) riski önemli ölçüde artar.

Yazar: Şuap Kibar

Şuap KİBAR