Ultrasonografi

Ultrasonografi ve Doppler Ultrasonografi Nedir?

Ultrasonografi, yüksek frekanslı ses dalgalarını görüntüleyen tıbbi bir görüntüleme yöntemidir. Hiçbir kesi işlemi yapılmadan gerçekleştirilen bu yöntem organ, damar, kemik ya da dokularla ilgili gözle görülmesi mümkün olmayan sorunları görüntülemek ve tespit etmek için kullanılır. Prob adı verilen küçük bir başlığı olan cihaz ile insan sesinin duyamayacağı frekanstaki ses dalgaları kullanılarak görüntüleme işlemi yapılması gereken bölgeye gönderilir. Vücut içine gönderilen cihazla yayılan bu ses dalgaları, dijital ekrana görüntü olarak yansıyarak sorunlu bölge hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar. Bu işlem hasta tarafından hissedilmemekle birlikte diğer görüntüleme yöntemlerinden farklı olarak radyasyon kullanılmadığı için hamilelerde, çocuklarda ve bebeklerde de uygulanabilir. Bu nedenle de gebelik döneminde sıklıkla kullanılır.

Doppler ultrasonografi ise damarlardan geçen kan akışını ölçmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılarak uygulanan bu doppler ultrasonografi, kanın damardan geçişi ile ilgili bilgi edinme konusunda önemli bir uygulamadır. Kan pıhtıları ve zayıf kan dolaşımı da dahil olmak üzere atardamar ve toplardamardaki sorunların neden kaynaklı olduğunu bulmak için kullanılır. En sık kullanılan bölgeler kalp, boyun, karın ve bacaklar olsa da vücudun her yerinde kan damarları bulunduğu için birçok bölgede uygulanabilir.

Ultrasonografi Neden Yapılır?

Ultrasonografi, gözle görülemeyen doku, organ ya da hücreleri görüntüleyebildiği için hastalıklara neden olan durumların teşhisini koymak için kullanılan bir görüntüleme yöntemdir. Radyasyon ışınları içermediği için özellikle çocuklar ve hamileler üzerinde rahatlıkla ve güvenle uygulanabilmektedir. Kas iskelet sistemi hastalıkları, karın bölgesi iç organlar, hamilelik dönemi, meme hastalılarında ve daha birçok hastalığın teşhisi ve takibinde kullanılmaktadır.

Doppler Ultrasonografi Neden Yapılır?

Doppler Ultrasonografi ise damarlardan geçen kan akışını bağlı olan tüm olası hastalıkların teşhis ve takibini yapma konusunda kullanılmaktadır. Böbrekler, siroz hastalıkları, karaciğere bağlı tüm hastalıklar, nedeni bilinmeyen karın ağrıları, yüksek tansiyona bağlı hastalıklar ya da olası tümör oluşumlarını araştırmak için uygulanmaktadır. Özellikle atardamar tıkanıklıkları ve toplardamar pıhtılaşmaları da doppler ultrasonografi yöntemi ile araştırılmaktadır. Tüm bunlarla birlikte atardamar tıkanıklıklarının sebep olduğu “inme” yaşanması durumlarında kan akışı yönünün doğru olup olmadığı da doppler ultrasonografi yöntemi ile tespit edilir.

Ultrasonografi Nasıl Yapılır?

Ultrasonografi, uygulanacak alanın özelliğine göre farklı yöntemler ile uygulanmaktadır. Hastadan incelenecek bölgeye göre sırtüstü, yüzüstü ya da yan yatması istenebilir.

Genel uygulamada ultrasonografi çekimine başlamadan önce kişi, hasta masası denilen yatağa uzanır. Görüntü alınması gereken bölge, ses dalgalarının vücut ile ultrason aleti arasında kayba ğramaması için ultrason jeli sürülerek uygulama için hazırlanır. Ultrason cihazı jel sürülen alanda hafifçe bastırılarak gezdirilir ve farklı açılardan görüntüler alınarak dijital ekrana yansıtılır.

Jiekolojik uygulamalarda ise hata mesanesinin boş olduğundan emin olduktan sonra ultrason cihazı vajina içine yerleştirilerek uygulanır. Ultrason cihazının ucu küçük olmakla birlikte bir miktar jel dökülerek vajina içine yerleştirilir ve bu alanda şüphe edilen hastalıkların tespiti için gerekli görüntüler alınır.

Doppler Ultrasonografi Nasıl Yapılır?

Doppler ultrasonografi uygulanacak kişi üzerinde sadece hastane önlüğü olmalı ve varsa üzerinde takı, lens, takma diş vs. çıkarmış olması gerekmektedir. Uygulamadan önce hasta, ultrasonografi masasına uzanarak işlem yapılacak bölgeye göre pozisyon almalıdır. Göğüs taramaları ve karın taramalarında hastanın sırt üstü uzanması gerekir. Baş ve boyun taramalarında baş yana döndürülebilir. Kol taramalarında ise hastadan ilk önce uzanması sonra da oturması istenirken bacak taramalarında sırtüstü uzanması istenir. Hamilelik döneminde ise sırtüstü ya da sol tarafa doğru uzanması istenir.

Çekim yapılacak bölgeye ultrason jeli sürülür. Prob görüntü alınacak bölge üzerinde hafif bastırılarak gezdirilir. Doğru teknikler kullanılarak alınan görüntüler dijital ekrana yansıtılır. Ortalama 30-60 dk arasında süre ultrason çekimi, bittiğinde ise jel temizlenir ve görüntüler kontrol edilmek üzere doktora teslim edilir.

Ultrasonografiye Ne Zaman Başvurulabilir?

Ultrasonografi genellikle hamilelik döneminde anne adayının karnındaki bebeğin sağlığı ve gelişimi ile ilgili bilgi edinmek için kullanılmaktadır. Fakat bunun yanında ultrasonografi rahim, tiroid bezi, testisler, pankreas, yumurtalıklar, karaciğer, böbrekler, safra kesesi, beyin ve mesane gibi fiziksel muayene ile teşhis koyulamayacak rahatsızlıklar için de gerekli durumlarda kullanılmaktadır. Ultrasonografi ayrıca biyopsi gibi uygulamalar gerçekleştirildiği sırada organ ve dokuların görüntülenerek doğru alana işlem yapılmasını sağlamak için de tercih edilmektedir.

Doppler Ultrasonografiye Ne Zaman Başvurulabilir?

Doppler ultrasonografi kan damarları akışı gözlemlendiği için genellikle hastanın kol, bacak ya da boyun bölgesindeki kan akışındaki azalma şüphesi duyulduğunda başvurulan bir yöntemdir. Aynı zamanda arterdeki bir tıkanma, kan damarında oluşabilecek bir pıhtılaşma ya da çeşitli nedenlerle oluşan bir yaralanma sebebi ile de kullanılabilmektedir. Tüm bunlarla birlikte buerger hastalığı, kol ya da bacakta oluşma ihtimali olan tümör gibi durumlarda da doppler ultrasonografiden yardım alınmaktadır.

Ultrason Sonuçları Ne Zaman Alınmaktadır?

Ultrason eğer hamilelik dönemi için kullanılıyorsa doktor bebeğin sağlığı ve gelişimi ile ilgili bilgileri işlem sırasında vermektedir. Fakat diğer tüm yöntemler için ultrason sonuçları en geç bir gün sonrasında uzman radyolog tarafından rapor haline getirilerek ultrason talebinde bulunan doktora iletilmektedir.

Doppler Ultrason Sonuçları Ne Zaman Alınmaktadır?

Doppler Ultrason da diğer ultrason yöntemleri gibi herhangi bir aksi durum olmadığı sürece en kısa sürede hazır hale getirilmektedir. Uygulamanın sonlanmasının ardından uzman radyolog tarafından hazırlanan rapor, rahatsızlığın teşhisini koyacak olan uzman doktora iletilir. Hastalıkla ilgili şüpheler doğrulanırsa hastadan ek olarak testler istenebilir ya da tedavi süreci başlatılabilir.

Ultrason ve Doppler Ultrason Çekimini Olumsuz Etkileyecek Durumlar

• Hastanın çekim sırasında hareketsiz duramaması hem çekimi hem de çıkacak olan sonuçları olumsuz etkileyerek doğru teşhis koyulmasını engeller.
• Kişinin obezite hastalığına sahip olması uygulama sırasında çekilmesi gereken bölgelerin net görüntüye ulaşmasını engeller.
• Kol ya da bacaklarda kan akışını yavaşlatacak derecede bir ısı düşüklüğü olması kan akışının hızının doğru tespit edilmesini imkansız kılar.
• Görüntü alınması gerekilen bölgede açık bir yara varsa ultrason cihazı bu bölgeyi taramayacaktır.
• Düzensiz seyreden kalp ritimleri ya da kalp hastalıkları görüntüleme sonrası sonuçların doğruluğunu olumsuz etkiler.
• Testten önce yemek yemek ya da sigara içmek alınan görüntülerin doğru olmasına mani olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Ultrason öncesi neden su içilir?

Her ultrason yöntemi öncesi su içilmez. Tüm batın ultrason uygulaması öncesinde idrar kesesinin doluluğunu sağlamak için işlemden en az yarım saat önce su tüketilmesi gerekmektedir.

Ayrıntılı ultrason neden yapılır?

Hamileliğin 18-23. haftaları arasında eğer varsa bebeğin yapısal oluşum kusurlarının yüzde 90’ının görülebilmesi ve buna göre önlemlerin alınması için yaptırılması gerekmektedir.

Doppler Ultrason için hangi bölümlerden randevu alınır?

Hastanın şikayetine bağlı olarak doktor tarafından istenen doppler ultrason uygulaması için hastanelerin radyoloji bölümlerinde gerçekleştirilmektedir.

Ultrason ve doppler ultrasonun farkı nedir?

Ultrason vücudun belirli bölgelerindeki doku, organ ya da kemiklerde oluşabilecek hastalık ya da tümör gibi oluşumların tanı ve teşhisini koymak için kullanılır. Doppler ultrasonografi ise vücudun içinde yer alan kan damarlarının akış hızı ve yönünün durumunu tespit etmek için ve kalp rahatsızlıkları ve vücudun bazı bölgelerindeki hastalıkların teşhisinin koyulabilmesi için kullanılmaktadır.

Yazar: Salim Dönmez

Salim DÖNMEZ