Whipple Ameliyatı

Whipple Ameliyatı

Pankreatikoduodenektomi olarak da bilinen Whipple ameliyatı, pankreasın başını, ince bağırsağın ilk kısmını (duodenum), safra kesesini ve safra kanalını çıkarmak için yapılan karmaşık bir ameliyattır.

Whipple ameliyatı zor ve meşakkatli bir operasyondur ancak bu çoğu zaman hastanın, özellikle de kanser hastasının hayatını kurtaran tek çare olarak düşünülebilir.

Neden Whipple Ameliyatı?

Whipple ameliyatı, pankreas, oniki parmak bağırsağı veya safra kanalları kanser veya başka bir rahatsızlıktan etkilenen kişiler için bir tedavi seçeneğidir. Pankreas, midenin arkasında, üst karın bölgesinde yer alan hayati bir organdır. Karaciğer ve safra taşıyan kanallarla yakın ilişki içinde çalışır.

Pankreas, yiyecekleri, özellikle yağları ve proteinleri sindirmeye yardımcı olan enzimleri salgılar. Pankreas ayrıca kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olan hormonları da salgılar.

Hangi Durumlarda Whipple Ameliyatı Önerilir?

• Pankreas kanseri
• Pankreas kistleri
• Pankreas tümörleri
• Pankreatit
• Safra kanalı kanseri
• Nöroendokrin tümörler
• İnce bağırsak kanseri
• Pankreas veya ince bağırsakta travma
• Pankreas, duodenum veya safra kanallarını etkileyen diğer tümörler veya bozukluklar

Kanserli hastalarda Whipple ameliyatının önerilmesinin amacı, tümörü çıkarmak ve büyümesini ve diğer organlara yayılmasını önlemektir. Whipple ameliyatı, bu tümörlerin çoğu için uzun süreli yaşama devam ve iyileşme sağlayabilen tek tedavidir.

Whipple Prosedürleri

1. Pankreas ve kuyruğundaki tümörler veya bozukluklar için: Pankreasın sol tarafını (gövde ve kuyruk) çıkarmak için yapılan cerrahiye distal pankreatektomi denir. Bu prosedürle, cerrahın dalağı da çıkarması gerekebilir.
2. Pankreasın tamamını çıkarmak için: Bu işleme total pankreatektomi denir. Pankreassız nispeten normal bir yaşam sürdürebilirsiniz, ancak yaşam için insülin ve enzim replasmanına ihtiyacınız olacaktır.
3. Yakındaki kan damarlarını etkileyen tümörler için: Birçok kişi, tümörleri yakındaki kan damarlarını etkiliyorsa, Whipple prosedürü veya diğer pankreas ameliyatları için uygun görülmez. Çünkü bu prosedürler kan damarlarının parçalarının çıkarılmasını ve yeniden yapılandırılmasını da içerdiğinden zorlu bir süreçtir.
4. Pankreas enükleasyonu: Sadece tümörün çıkarılmasından oluşan ve özellikle insülinomalar veya gastrinomalar gibi belirli nöroendokrin tümörler için spesifik endikasyona ayrılmış pankreas parankiminin korunmasına yönelik bir tekniktir. Bu tümörler genellikle küçüktür (20 mm’den az). Bu tür müdahaleler çoğunlukla laparoskopik veya robotik yöntemlerle gerçekleştirilir.

Whipple Ameliyatı Öncesi

• Nefes ve öksürük egzersizleri yapmak: Ameliyattan önce derin nefes alma ve öksürme alıştırması yapmanız yararınıza olacaktır. Akciğerlerinizi genişletmenize yardımcı olmak ameliyatın daha kolay geçemesini sağlayabilir.
• Günlük Antrenman yapmak: Günlük spor egzersizlerinizi yapmaya çalışın. Örneğin en az 1-1.5 kilometre yürümek, yüzmek veya bisiklete binmek ameliyata hazırlık aşamasında hem sağlık anlamında hemde ruhsal anlamda size yardımcı olacaktır. Hava soğuksa evde merdivenlerden inip çıkabilir, bir alışveriş merkezine veya markete gidebilirsiniz. Egzersiz vücudun ameliyat için daha iyi durumda olmasına yardımcı olur

Whipple Ameliyatı Çeşitleri

• Açık ameliyat: Açık ameliyat sırasında doktor, hastanın pankreasına ulaşmak amacıyla karın bölgesine bir kesi yapar. Bu en yaygın olan ve en çok kullanılan prosedür olarak karşımıza çıkar.
• Laparoskopik cerrahi: Laparoskopik cerrahi sırasında, cerrah karnınızda birkaç küçük kesi yapar ve içerideki görüntüyü ameliyathanedeki monitöre ileten bir kamera gibi özel aletler yerleştirir. Cerrah, Whipple prosedürünü gerçekleştirirken cerrahi aletlere rehberlik etmesi için monitöre bakar.
• Robotik cerrahi: Robotik cerrahi, cerrahi aletlerin mekanik bir cihaza (robot) bağlandığı bir cerrahi türüdür. Cerrah yakındaki bir konsolda oturur ve robotu yönlendirmek için ellerini kullanır. Bu cerrahi robot, aletleri çok küçük yerlerde ve insan ellerinin etkili bir şekilde çalışamayacak kadar büyük olduğu alanlarda rahatlıkla çalışabilir.

Whipple Ameliyatı Riskleri

Whipple prosedürü, genellikle açık cerrahiyi içeren teknik olarak zor bir operasyondur. Hem ameliyat sırasında hem de sonrasında risk taşır. Bu riskler:

• Ameliyat edilen bölgelerde kanama: Kapsamlı bir ameliyat olduğu için her cerrahi işlemde olduğu gibi ameliyat sonrası kanama olabilir. Tedavisi konservatif (ilaçlar ve kan replasmanı), endoskopik girişimler, radyolojik girişimler veya cerrahi müdahale (yeni cerrahi prosedür) ile yapılabilir.
• Kesi bölgesinin veya karın içinde enfeksiyon
• Midenin geç boşalması, geçici olarak yemek yemede zorluklara neden olabilir.
• Pankreas fistülü: Tümör çıkarıldıktan sonra pankreasın kalan parçası tekrar bağırsağa dikilir. Pankreas yumuşak bir organdır ve bazı hastalarda bu dikiş düzgün iyileşmeyebilir. Bu olursa, hastada pankreas suyu sızıntısı, fistül gelişir. Genellikle cerrah ameliyat yerinde bir dren bırakır. Bu sızıntı genellikle bu dren ile karın içinden çıkarılır ve çoğu hastada uygun beslenme ve bakım ile fistül günler içinde kendi kendine kapanır.

Whipple Ameliyatı Kaç Saat Sürer?

Ameliyat, kullanılan yaklaşıma ve ameliyatın karmaşıklığına bağlı olarak dört ile on iki saat arasında sürebilir. Whipple ameliyatı genel anestezi altında yapılır, bu nedenle operasyon sırasında uykuda ve bilinçsiz olursunuz.

Ameliyat Sonrası

Ameliyattan sonra genel cerrahi ünitesine veya yoğun bakım ünitesine alınırsınız.

• Genel cerrahi ünitesi: Çoğu insan, ameliyattan sonra iyileşmek için doğrudan genel cerrahi katına aktarılır. Bakım personeli ve tüm cerrahi ekip, ilerlemenizi günde birkaç kez izleyecek ve herhangi bir enfeksiyon veya komplikasyon belirtisi olup olmadığını kontrol edecektir. Çoğu insan operasyondan hemen sonra yürüyebilmektedir. Genel durumunuza bağlı olarak en az bir hafta hastanede kalmanız gerekir.
• Yoğun bakım ünitesi: Belirli bazı durumlarda ameliyattan sonra yoğun bakım ünitesine kabul edilebilirsiniz. Yoğun bakım ünitesindeki doktorlar ve hemşireler, komplikasyon belirtileri için durumunuzu sürekli olarak izleyecektir. Damar yoluyla size sıvılar, yiyecekler ve ilaçlar verilecektir.

Ağızdan beslenmeye ne zaman dönebilirim?

Hastalar ameliyat sonrası seyrine bağlı olarak 3 gün içinde (ortalama olarak) oral (ağızdan) beslenmeye dönerler.

• Ameliyat sonrası ilk günlerde anastomoz (mide ve bağırsak arasındaki bağlantı) iyileşene kadar hastanın birkaç gün ağızdan yemek yememesi gerekir.
• Bu nedenle diyet, oral diyet yeniden verilinceye kadar geçici olarak burundan girilen tüpler aracılığıyla uygulanır.
• Hasta oral diyeti iyi tolere ediyorsa bu tüp genellikle taburcu edildiği gün çıkarılır.
• Bazı durumlarda, nazoenterik tüp ile aynı role sahip olan ancak daha uzun süre kalabilen ve tüple taburcu olan hastaya daha fazla konfor sağlayan “jejunostomi” adı verilen bir tüpün doğrudan bağırsağa yerleştirilmesi gerekebilir.

Midenin bir kısmının çıkarılması endikasyonu olduğu için, vücudun yeni duruma alışması ve bazı değişikliklerle de olsa sağlıklı bir yaşam sürmesi için ameliyat sonrası dönemde özel beslenme bakımı gereklidir.

Beslenme Düzenlemesi

Beslenme alışkanlığınızda aşağıdakilere dikkat ederek tedavi sürecinizi hızlandırabilirsiniz:

• Mide rezervuarı azaldığı için genellikle bir seferde yiyebileceğiniz yiyecek miktarı azalır. Çok yemek yememek sizin yararınıza işleyecektir.
• Daha yumuşak kıvamlı yiyecekleri, iyi pişmiş sebzeleri, yumuşak etleri seçmek tedaviyi hızlandırır.
• Çiğ ve lifli sebzelerden kaçınılmalıdır.
• Yemekle birlikte sıvı tüketilmemelidir.
• Yemek yedikten sonra sıvı tüketmek için minimum 30 dakika beklenmelidir.

Çoğu insan ameliyattan sonraki dört ila altı hafta içinde olağan aktivitelerine dönebilir. İyileşmenizin ne kadar sürdüğü, ameliyattan önceki fiziksel durumunuza ve ameliyatın karmaşıklığına bağlıdır.

Pankreasın çoğu tümörü ve kanseri için Whipple prosedürü bilinen tek tedavi yöntemidir.

Yazar: Hüseyin Aksoy

Hüseyin Aksoy